Dening: Rina Rafitasari, S.Pd.
Riyaya Idul Fitri minangka salah sawijining dina kang ditunggu-tunggu dening para muslim kang nindakake pasa Ramadhan. Ana ing dina iki, biasane para muslim nindakake silaturahmi utawa kang disebut halal bihalal. Apa panjenengan kabeh ngerti apa iku kang disebut silaturahmi? Manut dunia pesantren.com, Silaturahmi asale saka basa Arab yaiku shilah kang tegese nyambung. Dene tembung rahmi tegese yaiku sedulur. Sedulur sebenere bisa ditegesi peranakan. Iki sebabe ana panemu kang njlentrehake kang bener yaiku silaturahim dudu silaturahmi. Rahim tegese welas asih, dene rahmi tegese peranakan.
Tembung silaturahmi uga padatan kasebut halal bihalal. Tradisi halal bihalal mung ana ing Indonesia wae, ora ana ing manca nagara. Ana neng acara halal bihalal iki, para muslim padha atur pangapura. Dikarepake dosane tumrap sasama padha dipangapura. Manungsa kaya-kaya mijil maneh dadi manungsa kang suci.
Ana ing wektu kepungkur, budaya silaturahmi iki bisa ditindakake kanthi sungkem marang wong tuwa, njaluk pangapura marang sedulur, banjur keliling menyang daleme tangga. Budaya sungkem iki, tekan seprene isih diuri-uri. Sungkem ditindakake kanthi ndodhok neng ngarepe wong kang luwih sepuh lan kanthi matur “ngaturaken sugeng riyadi, sedaya kalepatan kula nyuwun dipunpangapunten. Mugi-mugi dosa kula lan dosa Bapak/Ibu saged lebur ing dinten menika” dene mengko wong kang luwih tuwa njawab “Padha-padha, aku semana uga. Njaluk pangapura. Muga-muga, dosaku lan dosamu bisa lebur ing dina riyaya iki”
Nah, mangkono tuladha atur sungkem. Apa panjenengan isih nindakake budaya iki? Salah siji budaya kang tetep kudu diuri-uri minangka rasa kurmat tumraping wong kang luwih tuwa. Dene kanggo wong kang seumuran, ora perlu sungkem, cukup nganggo salaman wae lan atur pangapura.
Mula saka iku, wong desa kang lunga menyang kutha, padha bali menyang desa padha nyekar lan kepengin bali ketemu karo sedulur. Kang dikarepake bisa njaluk pangapura kanthi langsung saengga ana rasa marem. Anggone bali, ngejak keluwargane. Istilah kasebut diarani mudhik.
Ana ing mangsa pandhemi iki, kahanan kasebut ana owah-owahan. Manut protocol kasarasan, kanggo ngendhaleni covid-19, budaya silaturahmi ora perlu ketemu kanthi langsung. Dikuwatirake, wong kang ditemoni nggawa penyakit covid lan viruse bisa nular. Mula saka iku, kanggo njaga kasarasan lan kaslametan kulawarga, silaturahmi cukup mawa virtual. Pemerintah uga paring dhawuh supaya para warga ora open house (bukak omah nampa tamu). Ana ing ngarep umah, ditulisi “Nyuwun Agunging pangaksama, sawetawis dereng nampi tamu.” Kanthi mangkono, tamu wis paham yen kang duwe omah ora nampa tamu.
Cara silaturahmi kanthi virtual iku bisa lumantar chat utawa video whatsaap, kepara uga bisa nganggo media google meet lan zoom umpama kulawargane akeh supaya bisa ketemu bareng-bareng. Senajan kurang nges ana ing ati amarga padatan halal bihalal ditindakake kanthi ketemu langsung, nanging cara iki tetep kudu ditindakake. Umpamaa arep ketemu sedulur kanthi langsung amarga daleme cedhak, protocol kesehatan kudu tetep dijaga. Nganggo masker, wisuh tangan, jaga jarak, lan kurangi mobilitas. Muga-muga pandhemi enggal lunga. Aamiin.
